CRASH
Prije nekih desetak godina, zahvaljujuci tome sto se reklamirao kao znanstvena fantastika i zato sto cijenim njegovog autora, nabavio sam SUDAR, roman J.G. Ballarda. Nakon sto sam knjigu procitao do kraja, bio sam prilicno iznenadjen, ne toliko time sto ona definitivno ne spada u zanr SF-a, koliko po njenoj potencijalnoj subverzivnosti. Kao rijetko koja knjiga, SUDAR je eksplicitno prikazivao najizopacenije oblike zadovoljavanja pohote, ali je istovremeno postigao i odmak od pornografije zahvaljujuci klinickom i potpuno ne-emocionalnom stilu. Kada sam zavrsio citanje, nisam smatrao da bi se itko mogao odvaziti u takvu pustolovinu kao sto je pravljenje "mainstream" filma po njoj.
Kada se to ipak dogodilo, nisam skoro uopce bio iznenadjen time sto je taj posao povjeren Davidu Cronenbergu, kanadskom reziseru ciji su ultramracni horori s kraja 70-tih i pocetka 80-tih (BJESNILO, KONTROLORI, VIDEODROM) dobili svojevrsni kult-status. Nesto kasnije, Cronenbergov je talent koristen i u Hollywoodu, ali taj reziser nikada nije bio smatran dijelom prve lige. Kritika ga, pak, voli - njegovi su filmovi bizarni, ali ne u smislu onoga sto prikazuju, koliko nacina na koji to prikazuju. Doduse, sadrzaj posljednjeg filma bio je toliko kontroverzan (iako mnogo manje socan od GOLOG RUCKA, njegove prethodne ekranizacije bizarnog knjizevnog klasika) da je film izvizdan na kanskom festivalu; dio publike koji mu je pljeskao omogucio je da tamo ipak dobije Specijalnu nagradu zirija za hrabrost. Svemocni Ted Turner, vlasnik distributerskih prava, imao je drukcije misljenje i smatrao je da film ne treba vidjeti americka publika; srecom, prosle je godine promijenio misljenje i zahvaljujuci tome i nasa publika ima prilike vidjeti SUDAR.
Glavni su junaci filma bracni par James (Spader) i Catherine Ballard (Unger), ciji se ljubavni zivot sveo na cisti seks, odnosno na izvanbracne afere kojima se medjusobno uzbudjuju. Jednog dana, Jamesov auto sklizne s ceste i dozivi frontalni sudar s drugim automobilom. Vozac automobila gine, a njegova supruga, lijecnica Helen Remington (Hunter) se lijeci u istoj bolnici kao i on. Njih dvoje se nesto kasnije ponovno nalaze na skladistu auto-otpada gdje otkrivaju zajednicku fascinaciju automobilima i medjusobnu seksualnu privlacnost. Prije toga su upoznali Vaughana (Koteas), neobicnog covjeka koji proucava automobilske nesrece i zaradjuje za zivot rekonstruirajuci sudare u kojima su poginule znamenite osobe. Vaughan ne samo sto osjeca seksualnu uzbudjenje prilikom sraza metala i ljudskog mesa, nego je i predvodnik svojevrsnog kulta ljudi koji imaju iste sklonost. Jedna je od clanica kulta i Gabrielle (Arquette), cije metalne proteze na nogama pocinju privlaciti Jamesa.
Sudbina SUDARA je dokaz kako cak i danas ima filmova koji su ispred svog vremena. Mnogi kriticari, koji bi u svakoj drugoj prilici hvalili hrabrost i beskompromisnost autora, nabacali su na Cronenberga drvlje i kamenje, optuzujuci ga za perveziju i nedostatak jasne autorske vizije. Tehnicki govoreci, film gotovo da i nema klasicni zaplet, ali Cronenbergovi fanovi su ionako navikli uzivati prije svega u vrhunskom, klinickom vizualnom stilu gdje dominira plastika, metal i sive boje. SUDAR je dusu dao za takav tretman, pogotovo za ekspoziciju neobicne perverzije (koju neki kriticari drze potpuno nezamislivom, iako nije daleko od zanesenosti borilackim sportovima, bungee jumpingom i slicnim ultramodernim oblicima razonode). Glumci su, takodjer, odlicni - Spader je svoj image emocionalnog eunuha u tijelu zgodnog decka vec ustanovio u Soderberghovom SEKS, LAZI I VIDEOVRPCE. Deborah Kara Unger, ionako jedna od najeroticnijih suvremenih glumica, ovdje ima izvrsnu priliku pokazati svoju ubitacnu kombinaciju glumackog talenta i cistog seksepila, uspjevsi zasjeniti mnogo poznatije kolegice Holly Hunter i Roseannu Arquette. Nasuprot seksualno aktivnim ali emocionalno suspregnutim protagonistima, tu je Elias Koteas (EXOTICA, POSRNULI) kao olicenje seksualne uzbudjenosti. Na zalost, filmu je mnogo odmogla neadekvatna i mozda skroz nepotrebna glazba Howarda Shorea, ali to i nije neki veliki nedostatak.
Sve u svemu, SUDAR definitivno nije film za svakoga. Ali oni koji su spremni prihvatiti neortodoksne sadrzaje na filmskom platnu, imat ce prilike vidjeti majstorstvo na djelu.
(c)1998 Dragan Antulov
Baza podataka, programiranje i HTML konverzija su Copyright (c)1999,2002 Krešimir Kos